Archeolodzy odkryli u wybrzeży Sycylii głęboko pod wodą zagadkowy monolit przypominający Stonehenge, który rzuca nowe światło na najwcześniejsze cywilizacje basenu Morza Śródziemnego.

Rozdzielony na dwie części monolit o długości 3,2 stóp posiada raczej regularny kształt i zawiera trzy otwory o podobnych średnicach. Jeden, widoczny na końcu, przecina go całkowicie w obu częściach, pozostałe dwa znajdują się po dwóch stronach masywnej skały.

Takie cechy nie pozostawiają wątpliwości, że monolit został wykonany ręką ludzką około 10 000 lat temu.

"Nie jest znany żaden naturalny proces zdolny wytworzyć takie elementy", napisali Zvi Ben-Avraham z Wydziału Nauk o Ziemi na Uniwersytecie w Tel-Awiwie oraz Emanuele Lodolo z Krajowego Instytutu Oceanografii i Geofizyki Eksperymentalnej w Trieście we Włoszech, w artykule opublikowanym w "Journal of Archaeological Science".

Monolit został odnaleziony na głębokości 131 stóp na tworze, który kiedyś było wyspą w Kanale Sycylijskim. Nazywana Wybrzeżem Pantelleria Vecchia, wyspa znajdowała się około 24 mil na północ od wulkanicznej wyspy Pantelleria i została zalana w trakcie wielkiego potopu około 9500 lat temu.

W rzeczy samej, cała geografia Basenu Morza Śródziemnego została radykalnie zmieniona w wyniku podniesienia się poziomu mórz po Ostatniej Epoce Lodowcowej.

"Kanał Sycylijski jest jednym z płytkich szelfów środkowego regionu Morza Śródziemnego, gdzie konsekwencje zmiany poziomu morza były najbardziej dramatyczne i najintensywniejsze", napisali badacze.

W czasie Ostatniej Epoki Lodowcowej, Płaskowyż Przygody - najpłytszy północno-wschodni sektor Kanału Sycylijskiego - był połączony z Sycylią, tworząc rozległy półwysep, który znajdował się około 30 mil od linii wybrzeża Afryki Północnej.

"Stopniowe podnoszenie się poziomu morza spowodowało zalanie większości półwyspu, za wyjątkiem niektórych wzgórz morfologicznych, które - przynajmniej do Wczesnego Holocenu - tworzyły archipelag składający się z kilku wysp poprzedzielanych odcinkami ekstremalnie płytkiego morza", twierdzą badacze.

Jedną z tych wysp było Wybrzeze Pantelleria Vecchia, na którym odnaleziono ogromny monolit i gdzie kwitła starożytna cywilizacja. Ten starożytny lud przypuszczalnie skolonizował i osiedlił się na różnych wyspach archipelagu, przyciągnięty tam przez odpowiedni klimat i położenie geograficzne pomiędzy Europą i Afryką.

Wszystko skończyło się około 9500 lat temu, gdy - sądząc po polodowcowej krzywej zmiany poziomu morza dla wybrzeży Włoch - woda morska zalała Wybrzeże Pantelleria Vecchia.

"To odkrycie pokazuje innowację technologiczną i rozwój osiągnięty przez mezolitycznych mieszkańców regionu Kanału Sycylijskiego", powiedział Lodolo w rozmowie z Discovery News.

Zauważył, że monolit ważący około 15 ton został wykonany z jednego dużego bloku, który wymagał wycięcia, wydobycia, przetransportowania i zainstalowania.

"Taki wysiłek ponad wszelką wątpliwość pokazuje istotne umiejętności technologiczne i świetną inżynierię", powiedział Lodolo.

Nie wiadomo, jaką funkcję spełniał monolit ani czy stanowił część większego kompleksu.

"Struktura najprawdopodobniej służyła osadnikom. Ludzie ci poławiali ryby i handlowali z sąsiednimi wyspami", powiedział Lodolo.

"Mógł to być na przykład rodzaj latarni morskiej lub przystani", dodał.

Najsłynniejszym odkryciem archeologicznym z epoki Mezolitu jest monumentalny kompleks Gobekli Tepe w południowo-wschodniej Turcji. Odkopane przez zespół z Niemiec w latach sześćdziesiątych miejsce zostało ulokowane w czasie 11 600 lat temu i jest uważane za centrum religijne lub sanktuarium dla dobrze zorganizowanej osady.

"Prawie wszystko, co wiemy o prehistorycznych kulturach, wywodzi się z osad znajdujących się obecnie na lądzie. Z drugiej strony, na dnie morza czterech szelfów kontynentalnych znajduje się archeolodzy zarejestrowali dużą ilość wczesnych osad", powiedział Lodolo.

"Jeśli chcemy dotrzeć do początków cywilizacji regionu Morza Śródziemnego, musimy się skupić na obszarach szelfowych znajdujących się obecnie pod wodą", dodał.

Ilustracje: A: Pełen widok monolitu; B: zakończenie monolitu z otworem; C: otwór w monolicie.

Na podstawie:
Rossella Lorenzi, Discovery News
Tłumaczenie i opracowanie: Ivellios
Zdjęcia: Emmanuele Lodolo