Bogowie

Abudad - bóg o postaci drzewa.

Abraxas - w mitologii irańskiej bóstwo identyfikowane z Mitra, pośredniczy miedzy Arymanem a Ormuzdem; według gnostyków Istota Najwyższa rządząca 365 duchami albo emanacjami przynależnymi poszczególnym dniom roku; Bóstwo przedstawiane jako istota fantastyczna półczłowiek - pól zwierze; Słowo kabalistyczne ryte na metalach i kamieniach szlachetnych noszonych jako talizmany.

Ahura-Mazda, Armazd, Ormuzd - "Mądry Pan"; najwyższe bóstwo Persów, reprezentujący niebo, "Pan Wszechwiedzący". Bóg dobrych zaklęć, jasności, dobra, opiekun wojowników i stwórca świata. Stanowił wcielenie mądrości, prawdy, wiedzy, płodności i dobroci. Jego przeciwnikiem (przez niego samego stworzonym) był Angra Mainju (Aryman), bóg ciemności i bezpłodności. Życie przedstawiano jako walkę między nimi. W VII lub w VI wieku p.n.e. prorok Zoroaster, założyciel zoroastrianizmu, głosił, że jedynie Ahura Mazda jest godny absolutnej czci. Ahura Mazda był zasadniczym elementem dobroczynnej przyrody, stworzycielem nieba i ziemi, źródłem prawa i moralności oraz najwyższym sędzią wszechświata. Do jego potomków zalicza się Gajomart, praojciec ludzi.

Arsztat - bóstwo personifikujące szczerość i uczciwość w myślach, słowach i uczynkach.

Aryman, Ariman, Ahraman, Dahak, Ahriman - ze staroirańskiego Angra Mainju - "Zły Duch", "Duch Zniszczenia"; perski Książe zła, bóg zła i ciemności, kłamstwa i zniszczenia, złych czarów i czarnej magii; przywódca Zła przebywający w ciemnej, cuchnącej otchłani; pierwowzór chrześcijańskiego Szatana. Według Zaratustry, który był kuszony przez Arymana, ale wyszedł z tej próby zwycięsko, to właśnie Aryman sprowadził śmierć na ziemie, zabijając pierwowzór człowieka i zwierząt. W mazdaizmie (zaratusztrianizmie) było to uosobienie zła, ciemności i kłamstwa, w dualistycznej koncepcji tej religii wróg Spenta Mainju (czyli "Ducha Stworzyciela"), emanacji Ahura Mazdy. Angra Mainju toczy z nim odwieczną walkę której celem jest zniszczenie świata, do pomocy stworzył armię demonów dewów), między innymi- zawiść, zazdrość, nienawiść, chciwość itp., w tym planety - główne źródło niepowodzenia i złego losu. W późniejszych źródłach przeciwnikiem Angra Mainju jest sam Ahura Mazda. Angra Mainju nie ma jednak siły twórczej i na końcu dziejów zmagania dobra ze złem poniesie ostateczną klęskę. W czasach poprzedzających panowanie dynastii Sasanidów Aryman nie był uważany za ducha całkowicie złego. Mazdajscy magowie składali mu ofiary. Aryman dorównuje potęga swemu bliźniaczemu duchowi, Ahura Mazdzie, ale, zgodnie z przepowiednia Zaratustry, ostatecznie zostanie pokonany przez "wszechwiedzącego pana nieba i ziemi". Manichejczycy twierdzili, że "materia" jest źródłem i jestestwem Arymana, wyłoniła się z Królestwa Ciemności wraz z demonami, ogniem, dymem nieprzychylna pogoda i kobietami. Aryman, według manicheizmu, stworzył zarówno Adama, jak i Ewę.

Atar - bóg personifikujący ogień, Uważany za wcielenie Ahura Mazdy, następnie uważany za jego syna.

Baal - bóg burzy i deszczu, syn Dagana.

Bahman - w mitologii perskiej stworzony przez Ormuzda dobry bóg sprawiedliwosci, pokoju i boskiej madrosci.

Bahram - pomocnik Ardibeheszta, walczy ze złymi mocami.

Bel - bóg lata.

Bhaga - ten który dzieli i przyznaje każdemu to co mu się należy.

Dagon- bóstwo agrarne, dawca zboża, wynalazca pługu i uprawy ziemi.

Ea - bóstwo wody, mądrości, magii i medycyny.

Jazaty, Jazatowie - bóstwa niższego rzędu przypominające aniołów, stanowiące najbliższe otoczenie Ahuramazdy.

Jazdan - najwyższe bóstwo światłości i dobra.

Mitra - -"Umowa". Bóg-słońce indoirański, uważany za jednego z jazatów. Opiekun władców i wojowników, opiewany w Rigwedzie, szczególnie czczony w Iranie. Bóg słońca, opiekun władców i wojowników, a także sprawiedliwości. Jako bóg wojny jeździł w złotym rydwanie, zaprzężonym w cztery konie, aby zwalczać demony i ich stronników. Był strażnikiem ładu i prawdy. Mity przypisują mu wiele niezwykłych czynów, między innymi ujarzmienie i zabicie prabyka- pierwszego stworzenia na Ziemi. W Persji popularny także za dynastii Sasanidów (III–VII wiek), kiedy religią państwową był zoroastryzm. W pierwszym wieku kult Mitry zaczął szerzyć się w Rzymie. W sztuce rozpowszechnił się temat Mitry zabijającego byka (reliefy kultowe w mitreach).

Rapithwina - bóg lata i ciepła. Rapithwina władał ziemią przez cały rok do nadejścia demona zimy, kiedy to wycofywał się pod ziemię, aby utrzymywać w cieple podziemne wody. Wracał wraz z odejściem zimy i jej demona.

Tisztrja - bóg deszczu. Według jednego z przekazów przybrał postać białego konia, aby stanąć do walki z Apaoszą. Po trzech dniach zmagań Apaosza zwyciężył, a ziemię zaczęła trapić susza. Tisztrja odwołał się do najwyższego boga Ahury Mazdy, z prośbą o pomoc. Ahura Mazda dał mu siłę potrzebną do pokonania Apaoszy, zapewniając tym samym powrót deszczu na ziemię.

Waju - perski i wedyjski bóg powietrza i wiatru.

Boginie

Anahita - "Nieskazitelna"; niepokalana bogini jutrzenki i płodności pochodzenia asyryjskiego i babilońskiego. Czczona jako władczyni wód a także bóstwo księżycowe, odpowiadające greckiej Artemidzie i Selene lub Afrodycie/Venus. Wierzono, że jest źródłem kosmicznego morza i wszystkich wód oraz prokreacji ludzi. Jej kult szerzył się głównie w Iranie, Azji Mniejszej, a także w Armenii.

Ara Mater - Matka Ziemi, opiekunka rolników, reprezentuje pracowitość, cierpliwość, pokorę.

Aszti - bogini personifikująca szczęście i sławę.

Din, Dajena - w mitologii perskiej jasna bogini, córka Ormuzda i Spandarmat. Dawczyni tajemnic wieczności za pośrednictwem kultu. Zawdzięczamy jej zmartwychwstanie i nieśmiertelność.

Drwaspa - bogini potężnych.

Parendi - bogini patronująca kobietom, dawczyni obfitości i dóbr.

Inne postacie i zagadnienia

Aeszma - personifikacja nienawiści i grabieżczych najazdów. Główny przeciwnik to Sraosza.

Airjaman - lekarz niebieski, podlega Spandarmat.

Aka Mano - duch zła, ciemności i tępoty.

Akatasz - demon nienawiści i złości.

Akoman - zły duch, arcydew, demon złej myśli; Skłócał ludzi podając im złe myśli i podżegnywał ich do wojny.

Alastor - demon mściciel: karał zbrodniarzy i podstępnie zmuszał ludzi do złych czynów.

Ameszaspenty, Amszaspandowie, Amurtaspontowi, Amesza Spenta - dobre duchy stworzone przez Ormuzda, boga swiatła, do walki ze złymi duchami boga ciemnosci Arymana.

Amurtat, Amartat - opiekun roślin, Amszaspand.

Andar - demon rozpusty, stworzony przez Arymana.

Aniran - pomocnik Szahriwara, dobroczynny duch w szacie z klejnotów.

Apaosz, Dew Apusz, Apaosza - demon suszy. Został pokonany przez Tisztrję, boga deszczu.

Araska, Aresz - demon zawiści stworzony na zgubę ludziom po czasach złotego wieku.

Arasz, Argasz - bohater, symbol poświęcenia za ojczyznę.

Aramajti - opiekunka ziemi i rolników, Amszaspand.

Ardibeheszt, Arta Wahiszta - w mitologii perskiej stworzony przez Ormuzda dobry, nieśmiertelny duch ognia i rzeczy świętych.

Arfasijab - syn Peszenga, brat złotego Gersiweza i dobrego Aghriresa, którego zabił. Bohater i król-czarownik Turanu.

Asmodeusz - ("duch zła") - imię pochodzi od iran. Aeszma dewa (dew Aeszma, aeszma - gniew, szal, dewa - demon, dew). Aeszma (Charsz) jest irańskim demonem nienawiści, przeciwnikiem Sorusza (Sraoszy). Sam Asmodeusz jest bardziej perskim niż żydowskim diabłem. Niemniej został włączony do tradycji żydowskiej, gdzie uważany jest za ducha zła. Zdaniem Forlonga Asmodeusz to "talmudyczny Aszmedaj, demon przejęty z Zend Aszmadewy" i "wściekły diabeł"' według Forlonga to właśnie Asmodeusz upił Noego. W Księdze Tobiasza (3, 8; 3, 17; 8, 3-2) Asmodeusz jest złym duchem, który zakochał się w Sarze, córce Raguela i zabił kolejno jej siedmiu nowo poślubionych mężów. Za poradą anioła Rafaela (Rafala) Tobiasz egzorcyzmuje Asmodeusza dymem z serca i wątroby ryby spalonej na żarzących się węglach i żeni się z Sarą. Demon zaś uciekł "aż do Górnego Egiptu", gdzie został związany przez Rafaela. Według chaldejskiej wersji Księgi Tobiasza asmodi znaczy "król demonów". W demonologii Asmodeusz jest zarządca piekielnych domów gry. Zdaniem demonologa Wierusa, wzywając Asmodeusza, należy zdjąć nakrycie głowy, w przeciwnym razie demon oszuka przywołującego. Barrett przedstawia Asmodeusza jako jedno z "naczyń gniewu Bożego". Asmodeusz jest głównym bohaterem powieści Lesag'a Diabel kulawy. W The Devil's Own Dear Son Cabbela Asmodeusz jest synem pierwszej żony Adama, Lilit, i demona Samaela. Z kolei w Księdze świętej magii Abra-Melina czytamy, że "zdaniem niektórych rabinów Asmodeusz był śmiertelnikiem, owocem kazirodczego związku Tubal-Kaina z jego siostra Naama; zdaniem innych demonem nieczystości". Według jeszcze innej legendy Asmodeusz narodził się ze związku Adama z Lilit. W tradycji żydowskiej Asmodeusz jest teściem demona Bar Szalmona. W tradycjach o Salomonie występuje także pod imionami Saturn, Markolf i Morolf. Jak głosi legenda, Asmodeusz został pojmany przez Salomona i zmuszony do pomocy przy budowie Świątyni. Zdołał jednak oszukać króla, następnie wygnał go z królestwa i sam zasiadł na tronie. "Po długiej żebraczej wędrówce Salomon powrócił i przepędził Asmodeusza". Według Zoharu Asmodeusz przekazał Salomonowi nauki wiedzy czarnoksięskiej. Demon ten jest uważany za wynalazcę wszelkiej rozrywki, muzyki, tańca, sztuki dramatycznej oraz "nowych mód francuskich". W Talmudzie Asmodeusz, król demonów, jest "władcą nad wszystkimi sprawami dotyczącymi liczb parzystych". Zgodnie z tradycją okultystyczną "Asmodeusz należał przed upadkiem do grona serafinów", obecnie jest demonem, który "napełnia mężczyzn żądzą, prowadzącą do wiarołomstwa". Ponadto "obdarza magicznymi pierścieniami; pokazuje, jak stać się niewidzialnym; uczy geometrii, arytmetyki, astronomii i nauki o ruchu. Zna również miejsca ukrycia skarbów". Wezwany ukazuje się jako książę "o trzech głowach: byczej, ludzkiej i baraniej. Ma tez ogon węża, gęsie nogi i zieje ogniem". Dosiada smoka i dzierży w dłoniach chorągiew i włócznię.

Tb 3,8: że była ona wydana za siedmiu mężów, których zabił zły duch Asmodeusz, zanim była razem z nimi, jak to jest właściwe dla żon.

Tb 3,17: I został posłany Rafal, aby uleczyć obydwoje: Tobiasza, aby mu zdjąć bielmo z oczu, tak, aby oczyma swymi znowu oglądał światło Boże, i Sare, córkę Raguela, aby ją dać Tobiaszowi, synowi Tobiasza, za żonę i odpędzić od niej złego ducha Asmodeusza, ponieważ Tobiaszowi przysługuje prawo otrzymać ją w dziedzictwie przed wszystkimi, którzy ją pragną poślubić.

Tb 8, 2-4: Wtedy przypomniał sobie Tobiasz słowa Rafala, wyjął wątrobę i serce ryby z torby, w której je przechowywał, i położył na rozżarzonych węglach do kadzenia. Zapach ryby powstrzymał demona i uciekł on aż do Górnego Egiptu. A Rafal poszedł za nim, związał go tam w oka mgnieniu i unieszkodliwił go.

Aspandarusz - pomocnik Apaosza.

Astowidad - demon choroby i zmęczenia, jego cień przynosi gorączkę.

Asza - uosobienie sprawiedliwości, czystość rytualna.

Aszi - klucznica niebiańskiego skarbca.

Asztat - geniusz regularności niebieskich obrotów, anioł pomagający Mordadowi.

Az - demon pożądliwości i łakomstwa.

Ażi Dahaka - trójgłowy smok, wróg życia.

Bahman - duch inteligencji i rozumu. Beelzebub, Belzebub, Bee(l)zebul - prawdopodobnie zniekształcenie nazwy Baal Zebul - semickie "pan podziemia", związanego z Baalem-Alijanem jako bogiem źródeł; był panem piekła i księciem ciemności. Imię bostwa Ekronu. Opiekun filistyńskiego miasta Akkron. W Nowym Testamencie - wódz złych duchów i władca podziemia.

Buszasp - demon, namawia do długiego spania i wylegiwania się nad ranem.

Chordad i Mordad - w mitologii perskiej dobre duchy rządzące światem przyrody ziemskiej i kosmosu. Czuwają przy śmierci ludzi dobrych i wiodą ich ku wiecznemu szczęściu.

Czinwat - most łączący świat żywych ze światem pozagrobowym.

Dewy, Diwy, Daewy - złe duchy, złośliwe demony stworzone przez boga ciemności Arymana do walki z jasnym bogiem Ormuzdem.

Drudza - w mitologii perskiej straszliwa okrutna czarownica, która dąży do zniszczenia świata.

Drudż, Drauga, Ażi Dahaka - żeński demon personifikujący fałsz.

Farwardin - w mitologii perskiej stworzony przez Ormuzda dobry duch, przełożony duchów ludzi zmarłych, sprawiedliwych oraz jeszcze nie narodzonych.

Gandarw, Gandarwa - olbrzymi potwór, któremu morze sięgało do kolan, pożeracz ludzi.

Garonmana - siedziba bogów znajdująca się na słońcu lub na szczycie góry Hukarja.

Giw - wielki bohater zwany Nieustraszonym.

Gudarz - wielki bohater, uprawniony do noszenia złotego obuwia, ojciec Giwa.

Haoma - boski napój.

Hara - święte pasmo górskie, pierwszy stworzony element świata.

Homaj - fantastyczny ptak. Jego siedzibą były szczyty gór, a cień Homaja padający na człowieka oznaczał wyniesienie go na tron.

Huszang - posiadł tajemnicę krzesania ognia, jako pierwszy wytopił żelazo oraz wykonał siekierę i piłę.

Irman - w mitologii perskiej dobry duch, strażnik wszystkich medykamentów.

Jima - pierwszy człowiek i władca w okresie złotego wieku. Małżonką była bliźniacza siostra Jimak.

Kamak - pożerający ludzi i zwierzęta olbrzymi ptak.

Kangha - cudowne miasto twierdza o siedmiu murach wykonanych z różnych materiałów (złotego, srebra, brązu, stali, żelaza, szkła i ceramiki).

Kara - cudowna, gigantyczna, stworzona u początków świata ryba.

Karsziptar - skrzydlaty pan żywiołu wodnego, władca ptactwa.

Mitocht - w mitologii perskiej stworzony przez Arymana zły duch, demon fałszu i oszustwa.

Nakahed - stworzony przez Arymana demon cierpienia i smutku.

Nasu - demon śmierci w postaci trupożernej muchy, wywoływał trąd.

Peri - czarodziejka, obdarzona skrzydłami. Strzegła ludzi przed szkodliwymi wpływami obcych duchów (dżinów).

Rachsz - bułano-jabłkowy ogier Rustama.

Rustam - syn Zala i Rudabe, heroiczny bohater.

Sawar - w mitologii perskiej stworzony przez Arymana zły duch, demon pijaństwa, złych uczynków, nieposłuszeństwa.
Przełożony pomniejszych demonów.

Simurg - w mitologii irańskiej ptak-złodziej, który ukradł haome, święte ziele (o właściwościach narkotycznych) i ofiarował ją ludziom. Także mityczny ptak zoroastryzmu. Gnieździ się na drzewie rodzącym wszystkie nasiona świata.

Sorusz - w mitologii perskiej dobry duch, postrach demonów i czarowników. Wspomagają go koguty i strózujące psy.

Sraosza - syn Ahuramazdy, archanioł, personifikacja posłuszeństwa, oddania, pobożności i pokory. Posłaniec ojca i święty ptak. Przyczyni się przy końcu świata do pokonania arcyszatana Aeszmy należącego do Arymana.

Szahriwar - stworzony przez Ormuzda dobry duch, demon metali.

Tairew - stworzony przez Arymana demon trucizny.



Artykul zapozyczony ze strony mysticearth.prv.pl