(Poniższy artykuł przybliża bardzo powierzchownie indiańskie tradycje mistyczne oraz opowiada nowożytną historię religii indiańskiej w pigułce - komentarz tłumaczki.)

Jednym z obszarów duchowości często ignorowanych przez cywilizowany świat jest duchowość indiańska. Mistyka pierwotnych mieszkańców Ameryki najczęściej znamy pod nazwą Medicine Man [ang. człowiek uzdrawiający, uzdrowiciel, znachor; ogólnie przyjęte określenie etnologiczne - przyp. tłum.], głównie ze względu na swoje moce uzdrawiające, ale również zdolność komunikowania się z nadprzyrodzonym.
Kontynuując pierwotną rolę szamana, typową dla większości tradycyjnych społeczności, posiada on również wiele cech podobnych do guru. "Medicine Man" najprawdopodobniej jest przeżytkiem sprzed migracji tubylczych ludów przez Cieśninę Beringa dwadzieścia wieków temu.

Mistyczne rzemiosło

Takiego mistyka uważa się za wybranego przez duchy, co zwiastuje wcześniej zdolność kontaktowania się z nimi od wczesnego dzieciństwa. Nieustające wizje i omeny doprowadzają dziecko do bycia nauczanym przez aktualnego mistyka. Rytuał przejścia przyszłego mistyka będzie pierwszym jego poszukiwaniem wizji [ang. vision quest - kolejny ważny termin etnologicznyj - przyp. tłum.], których będzie miał później wiele w swoim życiu.
Takie zadania pojawiają się przed nim po okresie ascezy, na przykład przebywaniu w odległym miejscu do medytacji. Inną metodą jest ceremonia sauny, czyli szałas potów [ang. sweat lodge], w którym świeże drewno nakryte skórami lub kocami oraz wewnątrz wyścielone rozgrzanymi kamieniami. Mistyk wchodzi do takiego namiotu i polewa kamienie wodą [która natychmiast paruje, podnosząc temperaturę powietrza jak w saunie - przyp. tłum.], jego pot ma powodować oczyszczenie.

Poszukiwanie wizji

Podczas swoich wizji spotka swojego opiekuńczego ducha [in. sprzymierzeńca - przyp. tłum.]. We śnie lub wizji duch ten ujawnia się zazwyczaj w formie zwierzęcia, i nadaje mistykowi specjalnych mocy. Zostanie nauczony pieśni ducha i otrzyma wiele talizmanów - orle pióra, muszle, części zwierzęce. Będą one obdarowywać mistyka nowymi mocami i służyć wróżeniu. Będzie je trzymał w świętym woreczku, znanym bardziej jako "medicine bundle" [ang. święte zawiniątko z lekami]. Mistyk zajmie się, oczywiście, czymś o wiele więcej niż tylko własną relacją z nadprzyrodzonym. W tradycyjnych, pierwotnych plemionach, będzie on również pomostem między swoim ludem a opiekuńczym duchem.

Życie rytualne

W tym sensie, będzie on odpowiedzialny za kulturę i dobrobyt swojego plemienia. Będzie gawędziarzem, opowiadającym o kosmologii ludu, przekazanej przez sprzymierzeńca, i będzie symbolem totemicznym, dając plemieniu tożsamość i zasady moralne, poprzez zwierzęce lub roślinne wyobrażenie naturalnych fenomenów i cyklów. Takie czynniki wymienia socjologia przy roli mistyka. Podczas dyplomacji i innych zebrań, uświęcona fajka będzie częścią duchowego oczyszczenia, pozwalając uczestnikom na mądre przemówienia. Również pozostałe grupowe ceremonie prowadzone przez mistyka będą w rzeczy samej dynamiczne.

Ceremonia ekstazy

Jedną z najbardziej znanych ceremonii jest Taniec Słońca. Szczególnie popularny pośród Indian preryjnych [ang. Plains Indians], praktykowany był co rocznie, aby doprowadzić do kosmicznej regeneracji i powodzenia plemienia. Mistyk i inni tańczą czasem nawet do pięciu dni, spoglądając na słońce. Niektórzy przywiążą się do totemów za pomocą rzemieni i szpikulców przebitych przez klatkę piersiową. Zdarzają się akty samookaleczenia. Ostatecznym rezultatem będzie absolutne wykończenie [antropolog. deprywacja - przyp. tłum] prowadzące do transu. Taniec często odprawiany był indywidualnie, kiedy odpowiednio mistyk lub lider podjął tak doniosłą decyzję. Przed bitwą nad Little Bighorn, Siedzący Byk wpadł w szał, aby pokazać taniec. On pierwszy zrobił sobie 50 nacięć na klatce piersiowej w ofierze i tańczył przez 24 godziny. Wycieńczony, wszedł w trans i zobaczył białych żołnierzy spadających z nieba.

Nowe wpływy

W tym okresie, cała natura religii zmieniła swój sens ze zgodności ze światem w coś zwiastującego Apokalipsę. Ta nowa faza była bezpośrednim rezultatem gróźb białych ludzi przedstawianych ich społecznościom. Niespodziewanie, polityka i strach nabrały znaczenia. W 1680 roku Indianin Pueblo o imieniu Popé użył swojego mistycyzmu, aby dowodzić rewolucją przeciwko Hiszpanom, po tym, jak misjonarze zagrozili ich wierze. Wielu takich mistyków powstało, na przykład Prorok Tenskwatawa z plemienia Szaunisów [ang. Shawnee]. Przez wiele lat żył on w cieniu swojego brata i nadużywał alkoholu. W 1805 roku miał sen, w którym szedł drogą, uczęszczaną przez duchy po śmierci. Stał się charyzmatyczny, w klasycznym stylu guru, i głosił system moralny rekultywacji dawnych sposobów postępowania.

Przekonania apokaliptyczne

Tenskwatawa, głosząc apokalipsę, mówił o Wielkim Duchu szerzącym się przez ziemie, napoczynając od nowa przegraną bitwę, po której biały człowiek zniknie. Zebrawszy tysiące zwolenników, powiódł ich do przegranej bitwy w 1811 roku, po której stracił reputację.
Taka frustracja wynikająca z utraty swojej drogi życia stała się przeważającym tematem, nawiązującą do czasów przed przybyciem białych ludzi. I tak w 1869, frustracja ta zrodziła Taniec Ducha, kiedy to Indianin z plemienia Pajutów [ang. Paiute] o imieniu Wodziwob miał wizję pociągu przepełnionego swoim martwym plemieniem. Namawiał on ludzi do wskrzeszenia starożytnego tańca, podobnego do Tańca Słońca, podczas którego praktykujący tańczyli w kręgu, mając wywołać duchy owych zmarłych członków plemienia, aby zniszczyły białych ludzi. Syn Wodziwoba, Wovoka, spopularyzował Taniec Ducha, komponując pieśni i postulując brak przemocy, oraz tę drogę do przywrócenia dawnych tradycji, nie pozwalając białym na zwycięstwo. [Wodziwob jest praktycznie nieznaną postacią, gdyż przyćmiła go sława Wovoki, który po obecnie jest niesłusznie uważany za jego twórcę - przyp. tłum.]

Black ELk

Znamy sporą część tego okresu i ogólnie mistycyzmu indiańskiego dzięki badaniom prowadzonym przez amerykańskiego pisarza [pochodzenia indiańskiego - przyp. tłum.], Johna Neihardta w latach '30. Studiował on i rozmawiał z jednym z ostatnich wielkich mistyków, Nicholasem Black Elkiem.
Urodzony w 1863 roku wśród Siuksów (Dakotów), Black Elk doświadczył pierwszej wizji w wieku 5 lat. Cztery lata później nastąpiły jego wielkie wizje po chorobie. Praojcowie Świata zeszli z chmur na ziemię i zabrali go do centrum wszechświata, pokazując świętą obręcz, reprezentującą zbiorową duszę jego ludu. Praojcowie powiedzieli mu, że problemy zjawiły się, gdy obręcz została złamana. Stając się uzdrowicielem, Black Elk nauczył się również mowy zwierząt i miał wizję miejscowości Little Bighorn przed bitwą. Próbując ukazać białym, że jego poglądy nie są złe, dołączył do "Wild West Show" Buffalo Billa, występując nawet przed samą królową Wiktorią. Ale w 1889 roku został pozbawiony iluzji.

Wounded Knee

Ruch związany z Tańcem Ducha rósł w popularność, powodując u białych najeźdźców lęk przed wzrostem indiańskiego nacjonalizmu. Kolejnego roku wszystko to dobiegło końca podczas haniebnej masakry nad Wounded Knee.
Black Elk został wysłany do rezerwatu w Południowej Dakocie. Wiele lat później, Neihardt stał się jednym ze świadków ostatniego duchowego czuwania Black Elka, kiedy to spotkał on Praojców. Przepraszał ich za porażkę przy łataniu świętej obręczy. Wiedział, jak reszta jego plemienia, że ich droga życiowa zakończyła się.

Anthony North, listopad 2007
tłum.: Klaudyna "Luna" Kopała (http://blood-luna.ovh.org)